Hội chứng tiền kinh nguyệt là một tình trạng thực tế, một tình trạng có thể làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày và gây ra sự khó chịu đáng kể về thể chất và cảm xúc của phụ nữ.
Hội chứng tiền kinh nguyệt là một mối quan tâm rất phổ biến của chị em. Gần 48% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản trải qua hội chứng tiền kinh nguyệt và khoảng 20% trong số họ, các triệu chứng đủ nghiêm trọng để ảnh hưởng đến thói quen thường xuyên của họ
Hội chứng tiền kinh nguyệt đề cập đến những thay đổi về tâm trạng và cảm xúc, sức khỏe thể chất và hành vi mà những thay đổi này thể hiện ở các dấu hiệu dưới đây:
Nếu bị hội chứng tiền kinh nguyệt, phụ nữ sẽ gặp phải các triệu chứng liên tục trước mỗi kỳ kinh nguyệt. Có thể chỉ gặp một số triệu chứng dưới đây, nhưng hội chứng tiền kinh nguyệt thường bao gồm ít nhất một vài triệu chứng khác nhau.
1.1 Các triệu chứng về cảm xúc và hành vi
Hội chứng tiền kinh nguyệt thường bao gồm ít nhất một vài triệu chứng khác nhau về tâm trạng, giấc ngủ, giảm ham muốn tình dục…
Những thay đổi liên quan đến hội chứng tiền kinh nguyệt trong tâm trạng, cảm xúc và hành vi của bạn có thể bao gồm:
Lo lắng, bồn chồn hoặc cảm thấy căng thẳng
Tức giận bất thường và cáu kỉnh
Thay đổi cảm giác thèm ăn, bao gồm tăng cảm giác thèm ăn, đặc biệt là đồ ngọt
Thay đổi mô hình giấc ngủ, bao gồm cả mệt mỏi và khó ngủ
Tâm trạng buồn có thể dẫn đến khóc đột ngột hay không kiểm soát được
Thay đổi nhanh chóng về tâm trạng và cảm xúc bộc phát
Giảm ham muốn tình dục
Khó tập trung hoặc ghi nhớ thông tin
1.2 Các triệu chứng thể chất
Với hội chứng tiền kinh nguyệt, cũng có thể nhận thấy một số triệu chứng thể chất như chướng bụng, chuột rút, đau và sưng vú, nổi mụn, táo bón, tiêu chảy, đau đầu, đau lưng và cơ, nhạy cảm bất thường với ánh sáng hoặc âm thanh, vụng về bất thường.
2. Nguyên nhân gây ra hội chứng tiền kinh nguyệt
Cách giảm những cơn đau nhức đầu trước kỳ kinh nguyệt
Chứng đau đầu trong kỳ kinh nguyệt: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Nguyên nhân gây đau nhức đầu sau kỳ kinh nguyệt
Không có nguyên nhân chính xác của hội chứng tiền kinh nguyệt một số người lại trải qua chứng này nghiêm trọng hơn những người khác.
2.1 Những thay đổi theo chu kỳ trong nội tiết tố
Hội chứng tiền kinh nguyệt xảy ra phản ứng với sự thay đổi mức độ của các hormone estrogen và progesterone.
Các hormone này dao động tự nhiên trong suốt chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ. Trong giai đoạn hoàng thể, sau khi rụng trứng, các hormone đạt đến đỉnh điểm và sau đó giảm nhanh chóng, có thể dẫn đến lo lắng, cáu kỉnh và những thay đổi khác trong tâm trạng.
2.2 Thay đổi hóa học trong não
Các chất dẫn truyền thần kinh serotonin và norepinephrine có một số chức năng quan trọng trong cơ thể, bao gồm giúp điều chỉnh tâm trạng, cảm xúc và hành vi.
Những chất này cũng có thể là yếu tố gây ra các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt.
Giảm estrogen có thể thúc đẩy giải phóng norepinephrine, dẫn đến giảm sản xuất dopamine, acetylcholine và serotonin. Những thay đổi này có thể gây ra các vấn đề về giấc ngủ và dẫn đến tâm trạng thấp hoặc chán nản.
2.3 Tình trạng sức khỏe tâm thần hiện tại
Sống chung với tình trạng sức khỏe tâm thần, chẳng hạn như trầm cảm hoặc lo lắng, có thể làm tăng khả năng bị hội chứng tiền kinh nguyệt hoặc rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt, đây là một dạng hội chứng tiền kinh nguyệt nghiêm trọng hơn.
Ngoài ra tiền sử gia đình mắc hội chứng tiền kinh nguyệt, rối loạn lưỡng cực hoặc trầm cảm, bao gồm cả trầm cảm sau sinh, cũng có thể làm tăng nguy cơ này.
Phụ nữ cũng có thể nhận thấy cơn kịch phát tiền kinh nguyệt. Điều này có nghĩa là các triệu chứng của các tình trạng sức khỏe tâm thần tiềm ẩn, như rối loạn lưỡng cực hoặc trầm cảm, sẽ tăng lên ngay trước khi kỳ kinh nguyệt bắt đầu.
Các chuyên gia vẫn chưa đưa ra lời giải thích chính xác cho mối liên hệ giữa các triệu chứng sức khỏe tâm thần và những thay đổi tâm trạng liên quan đến kinh nguyệt. Tuy nhiên, nhiều người tin rằng nó liên quan đến những thay đổi hóa học trong não.
2.4 Yếu tố lối sống
Ăn nhiều chất béo, đường và muối… có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng hội chứng tiền kinh nguyệt.
Một số thói quen có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng hội chứng tiền kinh nguyệt. Các yếu tố lối sống tiềm ẩn có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng hội chứng tiền kinh nguyệt bao gồm:
Ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo, đường và muối, thiếu hoạt động thể chất
Thường xuyên thiếu giấc ngủ chất lượng
Việc sử dụng rượu bia với việc tăng nguy cơ mắc hội chứng tiền kinh nguyệt. Nếu thường xuyên uống rượu bia có nhiều khả năng gặp phải các triệu chứng hội chứng tiền kinh nguyệt hơn.
2.5 Có thể là rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt?
Cũng như hội chứng tiền kinh nguyệt, các triệu chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt có thể xảy ra do sự dao động của nồng độ estrogen, progesterone và serotonin.
Các triệu chứng của rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt có thể bao gồm:
Trầm cảm, buồn dữ dội và khóc, có ý nghĩ tự tử, hoảng sợ, lo lắng, tức giận hoặc cáu kỉnh
thay đổi tâm trạng đột ngột, thiếu quan tâm đến các hoạt động hàng ngày, mất ngủ, khó suy nghĩ hoặc tập trung, ăn uống vô độ, chuột rút, đầy hơi.
Nếu có các triệu chứng của rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt, có thể gặp nhà trị liệu hoặc bác sĩ tâm thần, đặc biệt nếu phụ nữ gặp phải các triệu chứng sức khỏe tâm thần đồng thời xảy ra liên quan đến trầm cảm, chấn thương hoặc căng thẳng.
Các phương pháp điều trị có thể giúp giảm các triệu chứng của rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt gồm bài tập thể dục hàng ngày, hạn chế caffeine, thực hành các phương pháp mới để đối phó với căng thẳng và các loại thuốc chống trầm cảm hoặc chống lo âu được bác sĩ kê đơn.
3. Khi nào cần liên hệ với bác sĩ?
Bác sĩ sẽ tư vấn thăm khám để loại trừ các bệnh phụ khoa, tùy thuộc vào các triệu chứng.
Hầu hết những người có kinh nguyệt đều có ít nhất một vài triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt, nhưng những triệu chứng này sẽ không nhất thiết xuất hiện hàng tháng hoặc ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Nếu các triệu chứng hội chứng tiền kinh nguyệt trở nên nghiêm trọng đến mức phá vỡ thói quen hàng tháng của phụ nữ, tốt nhất cần đi khám càng sớm càng tốt.
Các bác sĩ có thể chẩn đoán hội chứng tiền kinh nguyệt hoặc rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt và điều trị, chẳng hạn như:
Kiểm soát sinh sản bằng nội tiết tố.
Bổ sung canxi, magiê hoặc vitamin B6…
Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể hỏi về tiền sử cá nhân và gia đình về hội chứng tiền kinh nguyệt, rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt và các tình trạng sức khỏe tâm thần và tâm trạng khác.
Hỏi về tiền sử gia đình về các tình trạng sức khỏe khác như suy giáp hoặc lạc nội mạc tử cung.
Có thể cần khám phụ khoa để loại trừ các bệnh phụ khoa, tùy thuộc vào các triệu chứng.
Đề nghị ghi nhật ký và lịch để theo dõi kinh nguyệt và bất kỳ triệu chứng liên quan nào gặp phải trong 2 – 3 tháng.
Nếu các triệu chứng xuất hiện liên tục trong giai đoạn hoàng thể của chu kỳ kinh nguyệt và mất ngay sau khi kỳ kinh bắt đầu, bác sĩ có thể chẩn đoán hội chứng tiền kinh nguyệt.
Mặt khác, nếu chúng kéo dài cả tháng hay không đều đặn, có thể trầm trọng do tiền kinh nguyệt hoặc một tình trạng sức khỏe khác.
Các tình trạng khác có thể liên quan đến các triệu chứng tương tự bao gồm:
Thiếu máu
Lạc nội mạc tử cung
Rối loạn tuyến giáp
Hội chứng ruột kích thích
Hội chứng mệt mỏi mạn tính.
4. Điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt
Chườm ấm bụng có thể làm giảm chuột rút – một hội chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt.
Mặc dù không có cách chữa khỏi hội chứng tiền kinh nguyệt, nhưng có thể thực hiện các bước để giảm bớt các triệu chứng:
Uống nhiều nước để giảm chướng bụng bằng các loại trà thảo mộc như hoa cúc, có thể làm dịu chứng chuột rút.
Ăn một chế độ ăn uống cân bằng bao gồm nhiều trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt.
Cân nhắc cắt giảm lượng đường, muối, caffein và rượu
Hãy hỏi bác sĩ về việc thử các chất bổ sung như axit folic, vitamin B-6, canxi và magie để giúp giảm chuột rút và các triệu chứng tâm trạng.
Cố gắng bổ sung thêm vitamin D thông qua ánh sáng tự nhiên, thực phẩm hoặc chất bổ sung.
Cố gắng ngủ từ 7 – 9 giờ mỗi đêm để giúp giảm mệt mỏi và cải thiện sức khỏe tổng thể.
Cố gắng dành ít nhất nửa giờ hoạt động thể chất mỗi ngày. Tập thể dục không chỉ có thể giúp giảm đầy hơi và chuột rút mà còn có thể giúp giảm bớt các triệu chứng lo âu và trầm cảm.
Dành thời gian mỗi ngày để chăm sóc bản thân, có thể bao gồm tập thể dục, thư giãn, dành thời gian cho sở thích hoặc thời gian giao tiếp xã hội.
Thuốc và phương pháp điều trị không kê đơn cũng có thể giúp giảm các triệu chứng hội chứng tiền kinh nguyệt thể chất.
Thuốc giảm đau như ibuprofen, aspirin hoặc acetaminophen, để trị đau đầu và cơ hoặc co thắt dạ dày.
Thuốc lợi tiểu để giúp giảm đầy hơi và đau hoặc mềm vú.
Quấn nóng hoặc chườm nóng trên bụng để giảm chuột rút.
Nếu phụ nữ có các triệu chứng tâm trạng nghiêm trọng gây ra các biến chứng trong cuộc sống hàng ngày, liệu pháp hành vi nhận thức hoặc các phương pháp trị liệu khác có thể giúp học những cách mới để điều chỉnh và đối phó với những suy nghĩ và cảm xúc đau buồn.
Bách Nguyên (Theo songkhoe)
