Ngoài nguyên nhân do bệnh lý tiêu hóa thì lịch sinh hoạt thay đổi hay việc ăn uống 'vô tội vạ' cũng là nguyên nhân gây đầy bụng, khó tiêu khi đi du lịch. Vậy cần phòng tránh thế nào và nên ăn gì khi gặp triệu chứng này?
1. Nguyên nhân gây đầy bụng, khó tiêu
Đầy bụng, khó tiêu là chứng rối loạn tiêu hóa phổ biến xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Đây có thể là triệu chứng của những bệnh lý tiêu hóa như: trào ngược dạ dày - thực quản, hội chứng ruột kích thích, viêm loét dạ dày…
Một số điều kiện khác cũng ảnh hưởng đến sự hấp thu thức ăn trong đường tiêu hóa như tình trạng của túi mật hoặc giảm sản xuất enzyme của tuyến tụy có thể dẫn đến hội chứng kém hấp thụ.
Theo các chuyên gia tiêu hóa, ăn uống không đúng cách là một trong những nguyên nhân quan trọng gây đầy bụng, khó tiêu. Thường gặp nhất là do ăn thực phẩm khó tiêu và dễ sinh hơi như ăn quá nhiều tinh bột, nhiều chất béo, thức ăn xào rán, uống nhiều rượu bia, đồ uống có gas….
Ngoài ra, ăn không đúng giờ, ăn quá nhanh, nhai không kỹ, quá no, vừa ăn xong đã nằm ngay khiến cho hoạt động tiêu hóa bị đình trệ, thực phẩm không tiêu hóa được dẫn đến đầy hơi, chướng bụng.
2. Cách ăn uống phòng tránh đầy hơi, chướng bụng
Theo PGS.TS Vũ Đức Định, nguyên Giảng viên chuyên khoa Tiêu hóa, Học viện Quân y, ngày thường mọi người thường ăn đủ bữa, đúng giờ nhưng trong những ngày nghỉ lễ, việc ăn uống liên tục, ăn không theo khẩu vị dễ gây khó tiêu. Do vậy, ăn uống đúng cách, ăn vừa đủ sẽ giúp hệ tiêu hóa không bị quá tải, không gây đầy bụng hay mệt mỏi.
Nên ăn chậm
Ăn nhanh không chỉ gây khó chịu đường tiêu hóa như đau bụng, đầy bụng, khó tiêu mà còn gây ra các vấn đề sức khỏe lâu dài. Khi ăn nhanh, bạn nuốt nhiều không khí hơn nên dễ gây đầy hơi.
Một trong cách đơn giản và hiệu quả nhất để tiêu hóa tốt là ăn chậm. Ăn chậm giúp dạ dày có đủ thời gian để báo hiệu cho não bộ cảm thấy no. Đây cũng là một cách tốt giúp hạn chế ăn quá nhiều dẫn đến đầy bụng và chậm tiêu sau khi ăn.
Nhai kỹ thức ăn
Bước đầu tiên của quá trình tiêu hóa là nhai. Việc nhai sẽ gửi một tín hiệu đến đường tiêu hóa của bạn rằng nó đang tiếp nhận thức ăn và chuẩn bị tốt cho việc tiêu hoá. Do vậy, nhai kỹ thức ăn sẽ giảm bớt căng thẳng cho dạ dày và phần còn lại của đường tiêu hóa sau đó.
Ngoài ra, nếu bạn nhai không kỹ, các mảnh thức ăn còn quá lớn có thể gây nghẹn và vi khuẩn tự nhiên trong ruột có thể lên men thức ăn không tiêu và sinh sôi dẫn đến các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu và táo bón.
Hạn chế thức ăn nhanh
Hầu hết thức ăn nhanh, bao gồm cả đồ uống và đồ ăn vặt như: bánh mì kẹp thịt, gà rán, xúc xích, khoai tây chiên, trà sữa, nước có gas… đều chứa nhiều carbohydrate, rất ít hoặc không có chất xơ. Vì vậy, nó không tốt cho sức khỏe và hệ tiêu hóa.
Sự kết hợp của chất béo, đường và muối có thể làm cho thức ăn nhanh ngon hơn, khiến chúng ta ăn nhiều hơn nhưng đó cũng là nguyên nhân khiến chúng ta thường bị giữ nước, đầy hơi, chướng bụng, có cảm giác ậm ạch sau khi ăn. Đồ uống có gas và bia cũng có thể gây tích tụ khí trong đường ruột gây đầy hơi sau khi uống.
Vì được chế biến kỹ nên thức ăn nhanh, đặc biệt là đồ ăn chiên rán hoặc nhiều kem có thể khó tiêu hóa. Nếu cơ thể không thể phân hủy, nó có thể gây rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy.
Hạn chế thực phẩm gây đầy hơi
Hạn chế tiêu thụ các loại carbohydrate thuộc nhóm kém hấp thụ và có khả năng lên men được gọi là FODMAPS, nhóm này dễ tạo ra khí dư thừa và đầy hơi, ví dụ trái cây khô, súp lơ, bông cải xanh...
Lưu ý: Nếu ăn uống lành mạnh và đúng cách mà tình trạng đầy bụng không cải thiện được nhiều hoặc kéo dài thì đó có thể là dấu hiệu của bệnh lý, bạn cần đi khám bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có biện pháp điều trị phù hợp.
3. Một số thực phẩm nên dùng khi bị đầy bụng, khó tiêu
Gừng
Là một trong những gia vị phổ biến nhất trong nhà bếp, đặc tính chống viêm của gừng có tác dụng rất tốt đối với tình trạng đầy hơi, chướng bụng.
Gừng chứa một loại enzyme tiêu hóa gọi là zingibain, giúp cơ thể phân hủy protein. Nó cũng có tác dụng thư giãn tốt cho đường ruột, giảm viêm trong ruột kết, giúp thức ăn đi qua hệ thống tiêu hóa dễ dàng hơn và giảm đầy hơi hiệu quả.
Khi bị đầy bụng, khó tiêu, bạn nên ăn các món có gừng tươi hoặc có thể uống một tách trà gừng bằng cách dùng gừng giã nhỏ cho vào nước ấm rồi uống sẽ rất hiệu quả.
Sữa chua nguyên chất
Sữa chua cung cấp nhiều vi khuẩn có lợi giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh và làm dịu chứng viêm. Các nghiên cứu cho thấy, men vi sinh có thể làm giảm đầy hơi và chướng bụng ở những người mắc hội chứng ruột kích thích.
Bạn nên chọn sữa chua nguyên chất, ít béo, không thêm đường hoặc bổ sung thêm một số trái cây tươi như quả mọng để tăng lượng chất xơ, vitamin và khoáng chất tốt cho sức khỏe hơn.
Dưa chuột
Nghiên cứu cho thấy, cucurbitacin là một loại hợp chất đa dạng được tìm thấy trong thực vật thuộc họ Cucurbitaceae như dưa chuột có thể hỗ trợ đường tiêu hóa và gan.
Dưa chuột cũng là thực phẩm chứa nhiều nước giúp lợi tiểu tự nhiên, chúng giúp cơ thể sản xuất nước tiểu nhiều hơn để loại bỏ chất độc và chất thải và khí từ đường tiêu hóa giúp giảm đầy hơi tốt.
Uống nước chanh tươi
Vì nước chanh có tính acid giống với dịch tiêu hóa của dạ dày nên uống nước chanh không chỉ hỗ trợ tiêu hóa tốt mà còn là biện pháp giảm đầy hơi hiệu quả.
Tuy nhiên cần lưu ý, thực phẩm có tính acid như nước chanh có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh lý dạ dày, trào ngược thực quản và có thể ăn mòn men răng. Do đó trong trường hợp này không nên uống nhiều.
Chuối và củ cải đường
Một trong những nguyên nhân khiến cơ thể giữ nước là do bạn đã ăn quá nhiều natri và ăn thực phẩm giàu kali giúp loại bỏ natri. Điều này giúp cân bằng chất lỏng và loại bỏ lượng nước dư thừa trong cơ thể để làm giảm chứng đầy hơi khó chịu.
Chuối là thực phẩm giàu kali, vì vậy, nếu bạn bị đầy hơi, hãy ăn chuối. Ngoài ra, củ cải đường - một thực phẩm giàu kali khác cũng giúp trung hòa natri trong cơ thể. Bạn có thể ăn món củ cải đường hấp, nấu canh hoặc ăn salad củ cải đường cũng rất ngon và tiêu hóa tốt.
Uống trà bạc hà
Bạc hà có chứa một hợp chất hữu cơ gọi là l-menthol có tác dụng giảm co thắt dạ dày và ruột kết, thư giãn các cơ của đường tiêu hóa và có khả năng làm dịu cơn đau bụng và đầy hơi.
Uống một tách trà bạc hà sau bữa ăn có thể nhanh chóng giúp làm dịu dạ dày và giảm đầy bụng, khó tiêu hiệu quả. Đó chính là lý do người ta thường uống trà bạc hà sau bữa tối.
Bách Nguyên (Theo songkhoe)
