Cổ tử cung đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống sinh sản của phụ nữ. Do đó giữ cho cổ tử cung khỏe mạnh là điều cần thiết.
Cổ tử cung là một cơ quan của hệ thống sinh sản nữ. Nó có hình dạng giống như một quả lê ngược và có thành dày. Cổ tử cung đóng vai trò gác cổng, ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh từ âm đạo vào tử cung, cho phép tinh trùng đi lên ống dẫn trứng. Nó cũng rất quan trọng để duy trì thai trong tử cung cho đến khi bắt đầu chuyển dạ.
1. Cổ tử cung là gì?
Cổ tử cung là một phần của tử cung, nằm ở cuối âm đạo và đóng vai trò là điểm mở vào tử cung, nơi tinh trùng có thể di chuyển đến gặp trứng và có khả năng dẫn đến thụ tinh. Cổ tử cung chiếm một phần ba dưới của tử cung và nối với ống âm đạo. Cổ tử cung khá nhỏ, chỉ dày khoảng 3-5 cm và ngang 2-3 cm.
Mặc dù cổ tử cung khá nhỏ nhưng cấu trúc thực tế lại khá phức tạp. Đầu thấp của cổ tử cung gần cửa âm đạo nhất được gọi là cổ tử cung. Khu vực ở giữa giống như một ống nhỏ được gọi là ống cổ tử cung. Lỗ cổ tử cung gần âm đạo nhất được gọi là lỗ ngoài và lỗ cổ tử cung gần tử cung nhất được gọi là lỗ trong. Khu vực mà nội mạc tử cung và ngoại tử cung chồng lên nhau được gọi là vùng biến đổi.
2. Chức năng của cổ tử cung
Cổ tử cung có nhiều chức năng và sức khỏe của cổ tử cung là điều cần thiết, đó là lý do tại sao xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung thường xuyên lại rất quan trọng.
Cổ tử cung giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc mang thai, làm sạch âm đạo và phát triển chất nhầy khi phụ nữ mang thai. Nút nhầy nằm ở lỗ gần âm đạo nhất, ngăn vi khuẩn và nhiễm trùng nên thai nhi được an toàn.
Lỗ cổ tử cung rất nhỏ và chỉ mở rộng một chút để cho dịch tiết, máu kinh nguyệt hoặc tinh trùng đi qua. Việc mở cổ tử cung chỉ mở rộng thực sự lớn trong quá trình sinh nở.
Cổ tử cung cũng chịu trách nhiệm tạo ra dịch tiết để giúp làm sạch âm đạo. Dịch tiết, hay còn gọi là chất nhầy cổ tử cung, thay đổi trong suốt chu kỳ kinh nguyệt.
Tại Việt Nam, mỗi năm, hơn 5.100 trường hợp ung thư cổ tử cung mắc mới và khoảng 2.400 phụ nữ tử vong vì căn bệnh này.
Cổ tử cung đủ "thông minh" để thay đổi vị trí và tính nhất quán một cách tự nhiên trong suốt chu kỳ. Khi phụ nữ đang rụng trứng và cơ thể giải phóng một quả trứng để được thụ tinh, cổ tử cung sẽ ở vị trí cao trong cơ thể và mềm mại. Chất nhầy cổ tử cung sẽ mỏng và trơn, giúp đưa tinh trùng vào tử. Sự mềm mại của cổ tử cung và vị trí cao gần tử cung cũng giúp dẫn tinh trùng đến trứng để thụ tinh. Vào những thời điểm khác trong chu kỳ khi không rụng trứng, cổ tử cung nằm thấp hơn trong cơ thể và cứng hơn một chút và có cảm giác giống như chóp mũi, có thể cảm nhận được cổ tử cung nếu từ từ cảm nhận xung quanh ống âm đạo.
Điều quan trọng nhất là vai trò của cổ tử cung trong quá trình sinh nở, ngăn ngừa chuyển dạ sinh non và ra hiệu cho cơ thể giãn ra đúng thời điểm để em bé được sinh ra.
3. Cổ tử cung liên quan đến quan hệ tình dục
Bên cạnh vai trò thiết yếu đối với tất cả các chức năng của sức khỏe sinh sản, cổ tử cung còn có thể đóng vai trò là nguồn khoái cảm khi quan hệ tình dục thâm nhập. Vì lỗ cổ tử cung quá nhỏ nên không thể thâm nhập bằng dương vật, nhưng nó có thể mang lại cảm giác khoái cảm nếu va chạm vào trong quá trình quan hệ tình dục thâm nhập. Vì cổ tử cung nằm ở phía trên cùng của ống âm đạo nên nó nằm khá xa trong cơ thể và chỉ có thể tiếp cận được khi thâm nhập sâu.
Đối với một số phụ nữ, cổ tử cung được kích thích khi thâm nhập sâu vào âm đạo mang lại cảm giác tuyệt vời và dễ chịu, nhưng đối với một số phụ nữ khác, điều đó có thể gây khó chịu hoặc thậm chí đau đớn. Nếu từng bị kích thích cổ tử cung, hãy chú ý đến cảm giác đó và trao đổi điều đó với đối tác/chồng của mình để không gây tổn thương.
4. Chăm sóc cổ tử cung
Vì cổ tử cung rất quan trọng đối với sức khỏe sinh sản và tình dục của phụ nữ, hãy cố gắng để giữ cho cổ tử cung luôn khỏe mạnh và hoạt động bình thường.
Cổ tử cung thường bị tổn thương khi sinh con, tổn thương gây ra trong quá trình sinh nở có thể tự lành nhưng cũng có thể phải điều trị. Việc tiếp tục sinh con lần sau sẽ khó khăn hơn nếu cổ tử cung không lành hẳn.
Cũng có mối lo ngại về nguy cơ gây ung thư khi bị virus u nhú ở người (HPV) thông qua quan hệ tình dục không được bảo vệ. HPV là một loại virus phổ biến với nhiều biến thể, đều lây lan qua tiếp xúc da kề da và dễ lây truyền từ người này sang người khác qua quan hệ tình dục không an toàn. Virus HPV gây ra mụn cóc sinh dục hoặc ung thư cổ tử cung. Chưa có liệu pháp điều trị nào cho loại virus này. Tuy nhiên, vẫn có thể chữa trị được những vấn đề về sức khỏe do virus này gây ra.
Virus có thể gây ra một số bệnh ung thư. Nữ giới nên đi xét nghiệm Pap định kỳ và theo dõi tầm soát ung thư. Phòng bệnh vẫn tốt hơn là chữa bệnh, nếu được chẩn đoán sớm, bệnh có thể được điều trị dễ dàng hơn. Quan hệ tình dục an toàn bằng cách sử dụng bao cao su để bảo vệ là vô cùng quan trọng.
Do đó, phụ nữ nên đi khám định kỳ sức khỏe sinh sản ít nhất 6 tháng/ lần và thực hiện xét nghiệm Pap thường xuyên giúp tầm soát những tổn thương tiền ung thư và ung thư cổ tử cung.
5. Làm thế nào để tránh ung thư cổ tử cung?
Mặc dù ung thư cổ tử cung cực kỳ nguy hiểm nếu không được phát hiện cho đến khi nó tiến triển nặng, nhưng thật dễ dàng để ngăn ngừa và điều trị bằng cách phát hiện sớm.
Khi phụ nữ trưởng thành bắt đầu hoạt động tình dục, cần đi khám sản phụ khoa để bắt đầu sàng lọc bằng phết tế bào cổ tử cung. Nếu các tế bào bất thường được phát hiện ở giai đoạn đầu sẽ được thực hiện để loại bỏ trước khi thành ung thư.
Tiêm vaccine giúp ngăn ngừa ung thư cổ tử cung. Vaccine HPV có sẵn cho cả nam và nữ và hiệu quả nhất nếu được tiêm ở lứa tuổi 12 trước khi có hoạt động tình dục.
Bách Nguyên (Theo songkhoe)
