Không phải ngôn ngữ của trẻ nào cũng có thể phát triển từng bước theo các bước bình thường, nhiều trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi các vấn đề về ngôn ngữ vì một trong những lý do, chẳng hạn như hở hàm ếch, khiếm thính, chậm phát triển ngôn ngữ,...
Nếu những vấn đề về ngôn ngữ này xảy ra, trẻ có thể không cần thiết phải nói tốt. Vì một số cha mẹ không hiểu những kiến thức liên quan về ngôn ngữ, họ coi vấn đề ngôn ngữ như một hoạt động tự nhiên của trẻ, và kết quả là, thời điểm tốt nhất để rèn luyện ngôn ngữ bị trì hoãn. Thực ra, trẻ con không ngốc, chúng chỉ thiếu quá trình học ngôn ngữ dẫn đến thiếu nền tảng ngôn ngữ và không biết cách hiểu những chỉ dẫn của cha mẹ.
Đứa trẻ nói muộn có thực sự ngốc? Không phải vậy. Một thiên tài dù thông minh đến đâu cũng không thể làm nên chuyện kinh thiên động địa nếu không có ngôn ngữ. Ngược lại, những đứa trẻ ban đầu bị cho là "ngố" sẽ có những thay đổi rất rõ ràng sau khi được bổ sung nền tảng ngôn ngữ.
Đầu tiên chúng ta hãy hiểu các giai đoạn phát triển ngôn ngữ của trẻ
Nói chung, phát triển ngôn ngữ của trẻ em có thể được tạm chia thành bốn giai đoạn: ngôn ngữ của dự trữ, thời gian phát triển ngôn ngữ, ngôn ngữ của giả để và hoàn thiện ngôn ngữ.
Khi được một hoặc hai tuổi, hầu hết các biểu hiện ngôn ngữ của trẻ không chỉ giới hạn ở một âm thanh từ đơn lẻ, mà bắt đầu học cách bắt chước cuộc trò chuyện của cha mẹ. Khi được khoảng hai tuổi, hầu hết trẻ sẽ bước vào giai đoạn rất quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ: giai đoạn bắt chước ngôn ngữ (giai đoạn paraphone).
Trẻ trong giai đoạn này khác với trẻ ở hai giai đoạn đầu, ngôn ngữ của trẻ giai đoạn này chỉ là giai đoạn thay đổi mạnh mẽ, trẻ hấp thụ đầy đủ các đặc điểm ngôn ngữ trong môi trường xung quanh, sau đó mới tích hợp được các ngôn ngữ này thông tin vào hệ thống ngôn ngữ của riêng mình. Đây là nguồn gốc của tên gọi "thời kỳ mô phỏng" của mình.
Trong giai đoạn bắt chước, hầu hết trẻ có thể lưu giữ khoảng 300 từ thường dùng, cách diễn đạt ngôn ngữ của trẻ dần trở nên rõ ràng hơn, và logic của trẻ có thể theo kịp giao tiếp của cha mẹ. Nhưng chính trong giai đoạn này, nhiều vấn đề về ngôn ngữ xuất hiện như chậm phát triển ngôn ngữ, nói lắp, lưỡi to.
Có vấn đề gì về việc nói muộn?
Nói về bản chất là quá trình va chạm giữa các cơ quan thanh âm chủ động và thụ động. Hầu hết trẻ em đã có thể nói một số âm thanh mơ hồ ở độ tuổi tám hoặc chín tháng. Không có vấn đề gì khi gọi một tiếng "Bố mẹ" rõ ràng khi chúng sắp một tuổi.
Thuật ngữ "nói muộn" trong ngôn ngữ học thực sự là một vấn đề ngôn ngữ về sự không phù hợp giữa khả năng ngôn ngữ của trẻ em và độ tuổi. Ví dụ, khi trẻ được hai hoặc ba tuổi, trẻ đã có khoảng 300-500 từ thông dụng, nhưng trẻ nói muộn thậm chí không thuộc được nửa từ, thậm chí những từ đó trẻ thành thạo cũng không thể nói rõ ràng.
Như đã nói ở trên, có rất nhiều vấn đề khiến trẻ chậm nói, khiếm thính và chậm phát triển ngôn ngữ là hai vấn đề điển hình. Cái thứ nhất chặn các kênh để trẻ em tiếp nhận thông tin, và kênh thứ hai cản trở quá trình trẻ em hiểu thông tin. Kết quả là, một đứa trẻ khỏe mạnh trở thành một "đứa trẻ ngu ngốc", không biết nói cũng như không hiểu.
Cuối cùng, cha mẹ cần lưu ý những điều sau:
Môi trường ngôn ngữ phải đơn lẻ nhưng không đơn lẻ
Môi trường phương ngữ và việc học song ngữ dần trở thành những yếu tố chính ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Thực tế có thể hiểu rằng hiện nay cuộc sống chịu nhiều áp lực, cha mẹ của trẻ tương đối bận rộn, nhiệm vụ quan trọng là trông trẻ chỉ có thể giao cho người già hoặc bảo mẫu. Tuy nhiên, trọng âm của các thế hệ lớn tuổi và một số cô trông trẻ tương đối nặng khiến môi trường ngôn ngữ quá phức tạp và ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.
Hơn thế nữa, nhiều bậc phụ huynh hiện nay rất coi trọng sự phát triển sau này của con em mình nên nhiều người đã lựa chọn cho con học ngôn ngữ thứ hai từ sớm. Học ngoại ngữ sớm hơn thì không sao, nhưng không có câu nào nói rằng một hoặc hai tuổi sẽ học ngoại ngữ. Lúc này, đứa trẻ thậm chí còn không nói được tiếng mẹ đẻ, nếu được yêu cầu học thêm một ngoại ngữ khác thì sẽ gặp rắc rối lớn.
Mặc dù môi trường ngôn ngữ vẫn phải duy nhất, nhưng không thể loại bỏ các giọng nói khác, nếu không kích thích ngôn ngữ không đủ, trẻ vẫn không nói được.
Dù trẻ chậm nói là do nguyên nhân nào thì mấu chốt vẫn nằm ở việc cha mẹ có hiểu đúng. Thực tế, đứa trẻ không ngốc, nhưng chỉ là gặp một số vấn đề trong việc nói. Đừng lo lắng, chỉ cần chăm chỉ dạy là được.
Khánh Chi (tổng hợp)
