Tuổi dậy thì được coi là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng của cuộc đời từ một đứa trẻ thành người lớn, thể hiện bằng cả một tập hợp những biến đổi hình thể...
Tuổi dậy thì được coi là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng của cuộc đời từ một đứa trẻ thành người lớn, thể hiện bằng cả một tập hợp những biến đổi hình thể, tâm sinh lý, nhất là tính dục. Đó là kết quả sự chín muồi của các tuyến sinh dục nam và nữ. Để có cái nhìn thực tế hơn về lứa tuổi này, bài viết dưới đây sẽ là một cẩm nang cho cả các bậc cha mẹ và các em.
Sự khác biệt giữa nữ và nam
Dậy thì ở con gái:
Vóc dáng cơ thể: Từ một em gái nhỏ, cơ thể bạn bắt đầu có vóc dáng thiếu nữ. Trong vài năm trước khi có hành kinh, chiều cao bạn tăng lên khá nhiều. Mông tự nhiên nở to ra, mô mỡ dưới da dày lên làm cơ thể bạn mềm mại và giàu nữ tính.
Vú phát triển: Tuyến vú phát triển, lớp mỡ ngực dầy lên làm cho đôi vú nhú lên và ngày càng đầy đặn. Dấu hiệu phát triển đầu tiên thường là quầng vú (vùng sẫm quanh núm vú). Núm vú to ra tương ứng với một quầng sắc tố bao quanh. Sau đó là bầu vú nhú lên, vú lớn dần và tròn trịa dần. Trong thời gian này, vú bạn có thể ngứa hoặc hơi đau tức một chút.
Mọc lông: Cơ thể bạn gái bắt đầu xuất hiện nhiều lông, cơ bản là lông mu xung quanh cơ quan sinh dục. Lúc đầu chỉ lơ thơ mấy sợi, sau nhiều hơn, có thể quăn. Tiếp đến mọc lông nách.
Cơ quan sinh dục phát triển: Trong thời kỳ dậy thì, cơ quan sinh dục bạn gái phát triển mạnh. Tất cả các bộ phận môi lớn và môi bé, âm vật… của cơ quan sinh dục ngoài cũng phát triển to và dày lên, màu sắc âm hộ sẫm hơn trước. Bên trong bộ phận sinh dục nữ ở tuổi dậy thì cũng diễn ra những biến đổi lớn mà mắt ta không nhìn thấy được như âm đạo, tử cung đều lớn lên. Hai buồng trứng bắt đầu chức năng tiết hormon sinh dục nữ và phóng noãn (rụng trứng). Niêm mạc tử cung bắt đầu tăng trưởng và tự thải theo chu kỳ cùng với một lượng máu ra theo mà người ta gọi là chu kỳ kinh nguyệt. Đó chính là dấu hiệu đánh dấu dậy thì thực sự. Từ đây, người con gái bắt đầu có khả năng thụ thai và sinh con.
Vóc dáng cơ thể: Từ dáng hình một cậu bé, cơ thể bạn có nhiều đổi thay. Chiều cao tăng lên đáng kể, vai nở ra, bụng và mông thon lại, cơ bắp to lên trông thấy, dần dần bạn sẽ có dáng vóc của một chàng trai.
Lông và râu: Lông mu thường bắt đầu mọc trước tiên. Ban đầu, quanh cơ quan sinh dục xuất hiện vài ba sợi, sau nhiều thêm, quăn hơn. Có người chỉ có một dúm lông nhỏ, nhưng cũng có người lông dày và mọc cả lên phía bụng và xuống đùi, hậu môn. Ngoài ra, bạn cũng mọc lông nách, lông chân, thậm chí cả lông ngực. Ria và râu thường mọc sau lông mu khoảng 1-2 năm.
Nổi cục yết hầu: Cục yết hầu là sụn tuyến giáp. Hormon nam ở tuổi dậy thì khiến bộ phận này thay đổi, do vậy, bạn thấy cục yết hầu nhô to ra.
Vỡ giọng: Giọng các em bé trai và giọng người lớn khác hẳn nhau. Chính thời gian dậy thì là khi giọng chuyển. Thanh quản rộng ra, dây thanh đới dày lên và dài ra. Giọng bạn trầm xuống. Việc chuyển giọng có thể đột ngột, có thể dần dần. Thường ta ít để ý quá trình đó, nhưng có một số bạn phải bối rối vì biến cố "vỡ giọng", nhưng đây chỉ là một hiện tượng nhất thời thôi, sau đó bạn sẽ có được "chất giọng ấm áp của đàn ông".
Cơ quan sinh dục phát triển: Lúc dậy thì là cơ quan sinh dục phát triển nhiều nhất. Bao tinh hoàn (bìu) to ra, sậm màu hơn, hai tinh hoàn cũng lớn lên theo. Nhưng quan trọng nhất là chuyện mộng tinh. Cậu bé ngủ say thấy mộng mị ngọt ngào rồi xuất tinh cả ra quần rất xấu hổ để lại những ấn tượng kỳ lạ đầu tiên trong đời. Hiện tượng này chứng tỏ bộ phận sinh dục của cậu bé hoạt động bình thường. Các hormon đã vào việc, tinh trùng bắt đầu được sản xuất. Dương vật dài ra, to ra, có độ cứng lớn khi bị kích thích cơ học bằng tay (thủ dâm). Ngược lại, nếu trong suốt những năm tuổi dậy thì không một lần mộng tinh, dương vật không phản ứng linh hoạt và mạnh mẽ thì sự phát triển tính dục không bình thường.
Một số vấn đề chung của hai giới
Trứng cá: Là sản phẩm của các tuyến chất nhờn bên dưới da. Khi bạn dậy thì, các tuyến này hoạt động mạnh, việc đào thải qua da mạnh hơn. Bã nhờn nếu không thoát mà nằm lại ở lỗ chân lông thì dần dần tích lại thành một cục nhỏ màu trăng trắng vàng vàng dưới da, đó chính là trứng cá. Thường thì ngoài 20 tuổi trứng cá sẽ giảm dần và có thể hết hẳn. Thông thường trứng cá không phải là vấn đề lớn, nhưng nếu thường xuyên bị nhiều nốt trứng cá bọc, to, có mủ, hoặc để lại sẹo xấu, bạn có thể tìm đến bác sĩ da liễu để khám và điều trị.
Mùi cơ thể: Khi dậy thì, các tuyến mồ hôi tăng cường hoạt động, chất tiết ra thay đổi khiến cơ thể nhiều bạn có mùi khác đi, rõ nhất là mùi ở nách và cơ quan sinh dục. Mùi cơ thể mỗi người mỗi khác, có người thính mũi coi nó là một đặc điểm nhận dạng, là sự hấp dẫn riêng. Nhưng nhiều bạn khó chịu vì nách có mùi hôi. Thực ra mồ hôi mới ra khỏi cơ thể không hôi, nhưng sau đó bị vi khuẩn phân huỷ nên có mùi, có người hôi có người không.
Lời khuyên của thầy thuốc
Ở giai đoạn dậy thì, các em thường muốn khẳng định mình, muốn tự lập, muốn tranh luận, bảo vệ ý kiến của mình, do đó có sự thay đổi về tính nết, có em đang ngoan ngoãn thì có vẻ trở nên ương bướng, lơ đãng, học không tập trung, thích làm dáng… Cũng có trường hợp nếu bố mẹ không tâm lý lại cho là bố mẹ không quan tâm nên đã có những suy nghĩ lệch lạc hoặc trầm cảm… Vì vậy, các bậc cha mẹ hãy để ý và quan tâm hơn khi con mình ở tuổi dậy thì nhé.
Bách Nguyên (Theo Suckhoedoisong)
