Một thí nghiệm từ Trường y khoa Harvard cho thấy trẻ hay bị quát mắng có IQ trung bình thấp hơn 12 điểm so với trẻ không phải chịu bạo lực ngôn từ.
IQ của trẻ có thể bị ảnh hưởng vì "bạo lực ngôn từ"
Các nhà khoa học đã làm một thí nghiệm. Họ tìm hai đứa trẻ 3 tuổi thực hiện quét não. Một trẻ hay được khen, trẻ còn lại hay bị quát mắng. Kết quả là hình ảnh thu được rất khác nhau. Những đứa trẻ hay bị la mắng có não nhỏ hơn đáng kể. Khi thể tích não càng nhỏ thì sự phát triển trí tuệ càng giảm.
Tiến sỹ Martin Techer từ Trường y khoa Harvard cũng phát hiện ra: "Trẻ em thường xuyên bị cha mẹ la mắng, xúc phạm, chửi bới có chỉ số IQ trung bình khi lớn lên là 112, thấp hơn 12 điểm so với những trẻ không bị bạo lực bằng lời nói".
Trong tâm lý học có một hiện tượng gọi là "hiệu ứng gợi ý". Khi cha mẹ quát mắng con cái, họ sẽ mang đến những gợi ý tâm lý tiêu cực tới con cái. Nếu cứ tiếp tục như vậy, trẻ dần nội tâm hóa những nhận định tiêu cực này thành đánh giá của bản thân, cho đến khi chúng trở thành "đứa trẻ hư", "đứa trẻ ngốc nghếch" giống như nhận định của cha mẹ.
Một cuộc khảo sát của nhà xã hội học người Mỹ Mori Strauss cho thấy gần 90% cha mẹ đã quát mắng con cái. Nhiều bậc phụ huynh cảm thấy việc quát mắng con cái không phải vấn đề gì to tát bởi bản thân họ cũng lớn lên với cách giáo dục tương tự. Ngay cả các phụ huynh đã có tư tưởng hiện đại hơn vẫn cho rằng chỉ cần không dùng roi vọt thì sẽ chẳng ảnh hưởng đến trẻ. Nhưng thực tế, trái tim của trẻ đang phải chịu áp lực vô cùng lớn.
Trong chương trình "Cha mẹ siêu phàm", có một bà mẹ "nóng tính" như vậy, thường giao tiếp với con bằng cách "gầm rú". Sau đó, ê-kíp chương trình đã đưa bà mẹ đến một nơi trải nghiệm và yêu cầu nghe một đoạn âm thanh thu sẵn.
Khi tiếng la hét của chính mình phát ra từ loa, người mẹ ngay lập tức gục xuống. Cô quỳ và bịt chặt tai, người không ngừng run rẩy. Cô không thể tin được giọng nói cuồng loạn đáng sợ này thực sự là bản thân thường ngày của mình. Người lớn không thể chịu được năng lượng tiêu cực do la mắng mang lại, huống chi là trẻ em?
Giáo sư Stapen của Hiệp hội Giáo dục Anh quốc tin rằng: quát mắng trẻ, đặc biệt là khiển trách lặp đi lặp lại, trẻ sẽ bị tổn thương nghiêm trọng hơn là bị đánh đòn. Những đứa trẻ sống trong sự quát nạt của cha mẹ sẽ không tin tưởng vào người khác và không đề cao cá nhân mình. Nếu sự việc cứ tiếp diễn như vậy, trẻ sẽ ngày càng ít muốn bộc lộ bản thân, sẽ gặp các vấn đề tâm lý như ủ rũ, tự ti, thậm chí tự kỷ.
"Tôi nên dạy con như thế nào để không quát mắng?"
Nhà tâm lý học Marshall Luxemburg từng đưa ra bộ quy tắc giao tiếp hài hòa trong "Giao tiếp bất bạo động", rất thích hợp để sử dụng trong việc giáo dục con của nhiều bậc cha mẹ.
1. Có thể phê bình, nhưng không nên chỉ trích. Hãy nói sự thật nhưng đừng vu khống
Một bà mẹ vì con ném đồ chơi lung tung đã mắng con: "Nói với con cả trăm lần rồi, đồ chơi thì phải thu dọn, sao không biết nghe lời hả?". Có lần đứa nhỏ không nhịn được nói lại: "Ngày nào con chơi xong cũng đều biết dọn dẹp mà mẹ". Người mẹ thấy con cãi nên đã mắng té tát. Từ đó trở đi đứa trẻ không thu dọn đồ chơi nữa.
Đối với hành vi sai trái của trẻ, hãy đánh giá một cách khách quan, công bằng và đừng có thái độ chỉ trích. Bố mẹ hoàn toàn có thể đánh giá trẻ theo một cách khác. "Hôm nay con chưa thu dọn đồ chơi. Hôm qua con đã làm rất tốt, dọn dẹp rất gọn gàng. Mẹ mong con tiếp tục phát huy trong hôm nay và những lần sau nữa".
2. Lắng nghe nhu cầu của trẻ, không phải là "Mẹ nghĩ", mà là "Con nghĩ gì"
Một người mẹ đưa con đi siêu thị, đứa nhỏ nhìn thấy một cái lều đồ chơi đòi mua cho bằng được, còn nằm lăn lộn trên đất ăn vạ. Người mẹ hỏi tại sao muốn mua chiếc lều, đứa trẻ nói: "Bố luôn ngủ trong ngày nghỉ. Có lều, bố có thể ra ngoài đưa con đi cắm trại và chơi với con". Hóa ra, nhu cầu thực sự của đứa trẻ không phải là cái lều mà là được bầu bạn với người cha.
Đằng sau mỗi hành vi của trẻ đều có một động lực tương ứng. Khi trẻ có những hành vi "có vấn đề", bố mẹ nên tự đặt câu hỏi: "Tại sao đứa trẻ làm vậy?", "Trẻ thực sự muốn gì?". Chỉ bằng cách lắng nghe tiếng nói bên trong trẻ và hiểu được nhu cầu thực sự, bố mẹ mới có thể "kê đơn" thuốc phù hợp và giải quyết vấn đề một cách cơ bản.
3. Giao tiếp bằng ngôn ngữ dễ hiểu cho trẻ, trẻ sẽ sẵn sàng "nghe lời" hơn
Nhà tâm lý học Jane Nielsen nói về một trường hợp trong cuốn "Kỷ luật tích cực". Một đứa trẻ từ 6 tuổi có thể xếp chăn gọn gàng và thậm chí vượt qua kỳ kiểm tra quân sự. Nhiều người thắc mắc: "Dù làm thế nào, con tôi cũng không chịu gấp chăn. Tại sao con bạn không những ngoan ngoãn mà còn có thể làm được những việc đó".
Người mẹ trả lời: "Thực tế con tôi cũng không thực hiện sau lần dạy dỗ ban đầu. Sau này tôi phát hiện không phải do cháu không nghe lời mà theo cách tôi nói cháu không hiểu. Sau này tôi đổi ga trải giường, chăn thành kẻ caro và yêu cầu con gấp lại theo những dòng kẻ trên đó. Việc này rất dễ thực hiện và cháu sẵn sàng nghe theo hướng dẫn của mẹ".
Trẻ em luôn là trẻ em. Những điều đơn giản đối với người lớn có thể là điều mới lạ, xa lạ với trẻ. Do đó khi trẻ mắc lỗi, đừng lo lắng. Trước hết hãy quan sát xem phương pháp giáo dục của bản thân có nằm ngoài phạm vi hiểu biết của trẻ hay không. Nếu vậy, hãy hướng dẫn cụ thể đơn giản và dễ hiểu hơn để trẻ "sẵn sàng" ngoan ngoãn.
Tất nhiên, "cai quát mắng" là một quá trình lâu dài. Dù có thử cách nào trong những cách trên thì vẫn có những khoảnh khắc bạn sẽ tức giận đến mức muốn nổ tung. Điều này là bình thường. Đừng tạo áp lực quá lớn cho bản thân khi bạn không thể kìm nén cơn tức giận của mình. Giao tiếp là một cách học, đỏi hỏi cha mẹ và con cái cần liên tục thử, sửa sai và học tập lẫn nhau.
Chỉ cần cha mẹ luôn duy trì tình yêu thương thì một ngày nào đó họ có thể thoát khỏi tính khí xấu và cho con mình một nền giáo dục tốt nhất.
Khánh Chi (tổng hợp)
