Kỉ niệm 1011 năm Thăng Long - Hà Nội, Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu bộ đôi tiểu thuyết lịch sử \"Người Thăng Long\", \"Khúc khải hoàn dang dở\" của nhà văn Hà Ân về thời đại nhà Trần và bộ ba tiểu thuyết lịch sử \"Quê người\" - \"Mười năm\" - \"Quê nhà\" của Tô Hoài về Hà Nội thế kỉ XX.
Nhà văn Hà Ân nổi tiếng với các tác phẩm tiểu thuyết lịch sử, truyện kể lịch sử, dã sử và được tặng nhiều giải thưởng văn học. Ông là nhà văn thể hiện xuất sắc nhất đề tài về nhà Trần và cuộc chiến chống Nguyên Mông oai hùng. Bạn đọc từng nhớ Hà Ân qua các tiểu thuyết lịch sử: "Bên bờ Thiên Mạc", "Trên sông truyền hịch" và "Trăng nước Chương Dương". Là một người con của Hà Nội, ông đã dành tâm huyết để viết về những vị anh hùng của đất Thăng Long văn hiến. Thành công nhất là bộ đôi tiểu thuyết "Người Thăng Long" và "Khúc khải hoàn dang dở".
"Người Thăng Long" được nhà văn Hà Ân viết năm 1980. Tác phẩm là một bản trường ca hào hùng về các vị vương, tướng nhà Trần trong cuộc chiến chống Nguyên Mông lần thứ hai. Nhân vật trung tâm của truyện là Chiêu văn vương Trần Nhật Duật, người con thứ sáu của vua Trần Thái Tông, thường được dân gian gọi là ông hoàng Sáu. Qua nét bút của nhà văn Hà Ân, ông là một người Thăng Long thanh lịch, tài hoa, không chỉ thông minh trí lự trong việc chỉ huy quân sự, chiến thắng giặc ngoại xâm, mà còn chiến thắng bản thân trong cuộc chiến với những oán cừu của cuộc đời.
Tiểu thuyết này đáng lẽ ra mắt độc giả vào năm 1986. Nhưng rồi xảy ra một sự kiện. Tác phẩm "Phóng cuồng ca" được công bố lại, không phải do Trần Quốc Tảng viết, nhà văn Hà Ân đã thất vọng và đốt đi hàng trăm trang bản thảo. Tưởng rằng tác phẩm không thể hoàn thành. Nhưng rồi ông bắt "gặp" Đỗ Vĩ, cũng là một người con của đất Thăng Long, một tình báo tài giỏi của Nhà Trần, một điệp viên gần như duy nhất được ghi trong chính sử, một nghệ sĩ đàn ngọt, thơ hay, bút vẽ thần tình, đường kiếm siêu việt… Đỗ Vĩ đã thâm nhập vào lòng địch, gửi về cho Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn những tin tức vô cùng quan trọng. Cái chết bi tráng của ông đã góp phần đem lại khúc ca khải hoàn trong cuộc chiến chống Nguyên Mông lần thứ hai.
Bộ đôi tiểu thuyết "Người Thăng Long" và "Khúc khải hoàn dang dở" xứng đáng là những tiểu thuyết lịch sử hay nhất về những người con của đất Thăng Long – Hà Nội.
Nhà văn Hà Ân đã cho ta hình ảnh về một Thăng Long anh hùng xưa thì bộ tiểu thuyết lịch sử về Hà Nội của nhà văn Tô Hoài: "Quê người" – "Mười năm" – "Quê nhà" là ba mảnh ghép tạo nên một cái nhìn xuyên suốt về Hà Nội trong những năm đầu thế kỉ XX đến khi Cách mạng tháng Tám thắng lợi.
Sang tới "Mười năm", cũng những người nông dân đó được tập hợp dưới phong trào Ái hữu thời kỳ Mặt trận Dân chủ. Họ đã tìm thấy sự tự tin, thấy con đường để thay đổi vận mệnh của chính mình. Đúng như nhà nghiên cứu Hà Minh Đức đã nhận xét: "Viết "Mười năm", Tô Hoài có ý thức khái quát cả một thời kỳ lịch sử của một vùng quê dệt cửi qua những chặng đường đấu tranh thời phong trào Ái Hữu ở thời kỳ Mặt trận Dân chủ rồi phong trào Việt Minh sôi nổi thời kỳ Tiền khởi nghĩa cho đến khi Cách mạng tháng Tám hoàn toàn thành công. Tô Hoài đã khai thác câu chuyện ở làng Hạ với biết bao biến động, đổi thay. Tô Hoài viết về miền đất quen thuộc, gần gũi của quê hương mà ở đấy ông đã sống những ngày nhiều kỷ niệm".
Những người Hà Nội được đặt vào các khung cảnh khác nhau trong các thời điểm lịch sử của Hà Nội đều thể hiện những phẩm chất cốt lõi của mình. Ngòi bút của Tô Hoài nâng niu những nét đẹp văn hóa tinh tế của Hà Nội từ trong lời ăn tiếng nói, phong tục tập quán, nếp sống dù hoàn cảnh có khắc nghiệt độc giả vẫn nhận thấy sự đáng yêu, dễ thương trong nhân vật, trong câu chuyện của ông lưu giữ phong vị nên thơ trong nếp sống sinh hoạt nơi làng quê.
Bộ ba tiểu thuyết được Tô Hoài viết trong gần 40 năm là tác phẩm tiêu biểu của ông – một người Hà Nội, một nhà văn Hà Nội. Năm 2020, trong dịp kỉ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Tô Hoài (1920-2020), gia đình ông đã tin tưởng ủy quyền quản lý toàn bộ các sáng tác của ông cho Nhà xuất bản Kim Đồng. Bên cạnh mảng sáng tác dành cho thiếu nhi, bộ ba tiểu thuyết lịch sử về Hà Nội "Quê người" – "Mười năm" – "Quê nhà" là những tác phẩm đầu tiên trong di sản đồ sộ của Tô Hoài được Nhà xuất bản Kim Đồng gửi đến độc giả lứa tuổi trưởng thành.
Với hai bộ tiểu thuyết lịch sử của Hà Ân và Tô Hoài, NXB Kim Đồng tin rằng bạn đọc Thủ đô và cả nước sẽ đón nhận trong tình yêu với Thăng Long – Hà Nội.
Linh An
