Tết Đoan ngọ là dịp mọi người dùng bữa với gia đình. Vào sáng sớm, người ta ăn bánh tro, chè hạt sen, trái cây và rượu nếp để giết sâu bọ, loại trừ bệnh tật trong người. Thường mọi người ăn rượu nếp ngay sau khi ngủ dậy.
Trong đời sống hiện đại, một số tập tục cổ xưa của ngày Tết Đoan ngọ gần như đã biến mất, như nhuộm móng tay đỏ, hái lá thuốc… Tuy nhiên, truyền thống làm mâm cúng Tết Đoan ngọ vẫn luôn được duy trì ở các gia đình.
Mâm cúng Tết Đoan ngọ gồm những gì?
Tết giết sâu bọ thường đến sau vụ mùa. Vì thế mà mâm lễ cúng Tết Đoan ngọ tương đối phong phú với nhiều loại nông sản. Tùy theo phong tục, tập quán của từng vùng miền mà đồ cúng lễ có những món khác nhau, tuy nhiên về cơ bản thường có những thứ sau: Hương, hoa, vàng mã; Nước; Rượu nếp (cơm rượu); Các loại trái cây như mận, vải, hồng xiêm, chuối, dưa hấu…; Bánh gio; Thịt vịt; Xôi chè.
Cơm và rượu nếp cùng các loại quả là những lễ vật không thể thiếu trong mâm cúng Tết Đoan ngọ. Nếu như miền Bắc có bánh gio thì người miền Nam lại có bánh ú, người miền Trung có thịt vịt.
Ở miền Bắc, vào ngày này các gia đình thường làm nhiều món từ vịt, đặc biệt là tiết canh vịt. Các chợ ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ những ngày trước và trong Tết Đoan ngọ thường rộn rã việc mua bán vịt sống.
Rượu nếp hay cái rượu cũng là món ăn được nhiều người ưa thích trong Tết Đoan ngọ, với niềm tin nó có thể giết "sâu bọ" gây bệnh cho người. Chè hạt sen nấu cùng bột sắn dây và chè đậu đen có tác dụng giải nhiệt cũng được nhiều gia đình lựa chọn làm món tráng miệng.
Văn khấn cúng Tết Đoan ngọ
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương. Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần. Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân.
Con kính lạy tổ tiên, hiển khảo, hiển tỷ, chư vị hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng tổ khảo, tổ tỷ).
Tín chủ chúng con là… ngụ tại…
Hôm nay là ngày mùng 5/5 âm lịch, nhằm ngày Tết Đoan ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa, trà, quả dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, chư vị đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần, cúi xin các ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh, gia tiên nội ngoại họ…, cúi xin các vị thương xót con cháu, chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị tiền chủ, hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an, bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Khánh Chi (tổng hợp)
