Khi trẻ bị ngạt mũi, cha mẹ có thể cho con nhỏ tạm thời bằng một số thuốc làm mất hoặc giảm triệu chứng ngạt mũi, đó là các thuốc co mạch. Tuy nhiên các bậc phụ huynh cần chú ý một số điểm sau để không gây hại cho con bởi sự thiếu hiểu biết của mình.
Một số thuốc thường dùng
Thuốc nhỏ mũi làm mất cảm giác ngạt mũi được gọi là nhóm thuốc co mạch. Nhóm này là nhóm thuốc sử dụng có điều kiện, một số thuốc trong nhóm này còn được xếp là độc bảng B. Chính vì thế trước khi sử dụng nên có những thông tin và được sự chỉ định dùng thuốc từ bác sĩ.
– Trẻ sơ sinh tới dưới 02 tuổi: Thường dùng adrenalin 0,1% pha loãng với 5ml nước cất, hoặc ephedrin hoặc xylometazolin 0,05% pha loãng theo hướng dẫn của thầy thuốc chuyên khoa, nhỏ mũi cho trẻ ngày 2-3 lần.
Đây là các thuốc có tác dụng trực tiếp và gián tiếp lên các thụ thể adrenergic. Thuốc có tác dụng lên cả thụ thể alpha và beta, có tác dụng co mạch bằng cách làm giảm sưng và tắc nghẽn khi tác động lên màng nhầy ở niêm mạc mũi xoang. Đồng thời, thuốc gây co thắt các tế bào cơ trơn của thành mạch, khiến các mạch máu co lại, hẹp đi… làm cho trẻ cảm thấy dễ thở hơn.
Trẻ từ trên 02 tuổi đến dưới 6 tuổi: Có thể sử dụng thêm nhóm thuốc có thành phần là xylometazolin từ 0,05%. Xylometazolin là chất giao cảm tác dụng lên những thụ thể alpha-adrenergic tại niêm mạc mũi, gây co mạch cục bộ ở mũi nên làm giảm sung huyết mũi.
Trẻ trên 6 tuổi: Có thể dùng xylometazolin 0,1%, hoặc naphtazoline từ 0,025 – 0,1% tùy theo tuổi và tình trạng của bệnh mà bác sĩ quyết định dùng nồng độ nào thích hợp. Thuốc có tác dụng co mạch chống cảm giác ngạt mũi rất nhanh nên nhiều người coi là ‘thần dược’ tự ý mua về sử dụng và hậu quả để lại là những bệnh lý với tên gọi ‘nghiện thuốc nhỏ mũi’ rất khó kiểm soát.
Những điểm ‘nằm lòng’ khi sử dụng
Thuốc còn thấm qua niêm mạc vào máu gây tác dụng toàn thân, vì vậy không được dùng liều cao dài ngày nếu không có chỉ định và theo dõi chặt chẽ của thầy thuốc chuyên khoa.
Các thuốc co mạch trị ngạt mũi ở trẻ có rất nhiều tác dụng phụ như có thể gây nghiện, dị ứng, sung huyết…, thậm chí nặng có thể gây sốc phản vệ do trẻ dị ứng với thành phần của thuốc.
Tình trạng dùng thuốc co mạch mũi lâu ngày sẽ trở thành một vòng luẩn quẩn khiến trẻ phải dùng thuốc nhiều lần, dẫn đến hình thành nhiều mô sẹo trong niêm mạc mũi và viêm mũi do thuốc rất khó điều trị. Do vậy, sau thời gian dùng thuốc co mạch mũi được bác sĩ khuyến cáo mà trẻ còn tình trạng ngạt mũi thì không nên tiếp tục sử dụng thuốc, mà thay vào đó có thể khắc phục bằng cách pha loãng nồng độ thuốc hoặc sử dụng những thuốc co mạch dạng uống do bác sĩ kê đơn.
Hạn chế dùng thuốc nhỏ mũi co mạch cho trẻ dưới 6 tuổi. Nếu cần thiết, dùng dung dịch thuốc co mạch có nồng độ thấp 0,025% và phải hết sức thận trọng theo chỉ dẫn và theo dõi sát của thầy thuốc. Chỉ được dùng dung dịch 0,05% cho trẻ em dưới 12 tuổi sau khi được thăm khám và có đơn sử dụng.
Không nên dùng thuốc nhỏ mũi co mạch nhiều lần và liên tục để tránh bị sung huyết nặng trở lại. Khi dùng thuốc nhỏ mũi liên tục 3 ngày không đỡ cần ngừng thuốc và đưa trẻ đi khám bác sĩ tai mũi họng.
Bách nguyên (Theo songkhoe)
